Page Header Bg

e-Envanter Defteri Teknik Kılavuzu Yayımlandı

e-Envanter Defteri Teknik Kılavuzu Yayımlandı

e-Envanter Defteri Teknik Kılavuzu Yayımlandı

🔴 e-Envater Defteri GİB Duyurusu · 26 Eylül 2025

e-Envanter Defteri için e-Defter Paketi yayınlandı

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), “e-Envanter Defteri ‘ne ilişkin düzenlemelerin yer aldığı e-Defter Paketi”ni yayımladı. Böylece daha önce yalnızca mevzuatta tanımlı olan e-Envanter Defteri için gerekli teknik altyapı resmen devreye alınmış oldu.

Hukuki çerçeve: Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1) değişiklikleri, 01.01.2025’ten itibaren e-Envanter’in ihtiyari tutulabilmesine imkân tanımıştı. O tarihte teknik standartlar yayımlı değildi. 26.09.2025 duyurusu ile kılavuz, şema (XSD), kurallar (Schematron) ve dönüşümler (XSLT) yayımlandı; fiilî kullanımın önü açıldı.
Teknik Kılavuz (e-Envanter) XSD + Schematron XSLT ve örnek XML
Doğrulama & İmza Akışı

Üretimden berata: standart doğrulama zinciri

1) XSD Doğrulama

Şema yapısı ve zorunlu alanlar. İlk eşik; başarısızsa akış durur.

2) Schematron

Dönem, tarih, benzersiz ID, etiket/ilişki kontrolleri. İş kuralları bu aşamada yakalanır.

3) XSLT Önizleme

Görsel/print kontrolü. Kullanıcı denetimi ve iç kalite güvencesi.

4) Berat + İmza

XMLDSIG/XAdES ve zaman damgası ile imzalanmış berat üretilir, ibraz zinciri korunur.

Sık yapılan hatalar

  • Sadece XSD geçip SCH hatalarını görmezden gelmek
  • Dönem uçlarını (açılış/kapanış onayı) yanlış zamanda almak
  • Tekrarlı/çakışan defter ID’leri ve isimlendirmeler
  • İmza/özet algoritmalarında uyumsuzluklar
  • Versiyon/sürüm sabitlemeden farklı XBRL-GL varyantlarını karıştırmak
  • XSLT çıktısını ekran/print ile karşılaştırmadan yayına çıkmak
Not: Zorunluluk statüsü duyuruda yer almaz. Hukuki çerçeve Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1) değişiklikleri, teknik çerçeve ise bu paketle tanımlanır.
Veri Modeli / Şema Görünümü

e-Envanter Defteri: kök yapılar, dönem bilgisi ve kalem/ölçüm şeması

Aşağıdaki şema özetleri, e-Envanter defterinin temel bileşenlerini ve aralarındaki ilişkileri temsilî XML parçalarıyla gösterir.

Kök Elemanlar

  • InventoryLedger (defter kökü)
  • Header (mükellef/defter kimliği, şube, dönem)
  • Lines (envanter kalemleri, ölçüm/değerlemeler)
<!– Temsilî kök yapı –> <InventoryLedger xmlns=“urn:tr:gib:e-defter:envanter”> <Header>…</Header> <Lines>…</Lines> </InventoryLedger>

Dönem & Açılış–Kapanış

  • Period: hesap dönemi (YYYY), From/To tarihleri
  • Approval: Opening ve Closing onayları
  • Tarih ve kimlik tutarlılığı şematronla doğrulanır
<Header> <TaxPayerId>1234567808</TaxPayerId> <Period year=“2025”> <From>2025-01-01</From> <To>2025-12-31</To> </Period> <Approval><Opening/><Closing/></Approval> </Header>

Envanter Kalemi (Line)

  • Line: benzersiz Id, Item, Quantity, Unit
  • Kategori/hesap ilişkileri (örn. AccountRef)
  • Sayım/ölçüm bilgisi
<Lines> <Line id=“L-0001”> <Item>Hammadde A</Item> <Quantity>1200</Quantity> <Unit>KG</Unit> <AccountRef>150.01</AccountRef> </Line> </Lines>

Değerleme / Ölçüm

  • Valuation: yöntem (örn. FIFO/LIFO/Ağırlıklı Ortalama)
  • UnitPrice, Total, para birimi
  • Yöntem–dönem uyumu ve eksen tutarlığı şematronla kontrol edilir
<Line id=“L-0001”> … <Valuation method=“WeightedAverage”> <UnitPrice currency=“TRY”>45.20</UnitPrice> <Total currency=“TRY”>54240.00</Total> </Valuation> </Line>
Not: Bu XML parçaları temsilîdir. Gerçek alan adları ve zorunluluklar, GİB tarafından yayımlanan e-Defter Uygulaması Envanter Defteri Kılavuzu, *.xsd ve *.sch dosyalarındaki tanımlara göre uygulanmalıdır.
e-Envanter Defteri Örnek XML

e-Envanter Defteri – temsilî XML örneği (kök + header + kalemler + değerleme)

Aşağıdaki örnek, entegrasyon testlerinde görsel/doğrulama akışını anlatmak içindir. Şemaya (XSD) ve kurallara (SCH) uyum için resmî pakete bakınız.

<!-- Temsilî e-Envanter Defteri (örnek). Gerçek alan/isimler için kılavuz + XSD/SCH esas alınmalıdır. -->
<InventoryLedger xmlns="urn:tr:gib:e-defter:envanter"
                 xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance"
                 xsi:schemaLocation="urn:tr:gib:e-defter:envanter envanter.xsd"
                 version="1.0"
                 id="EINV-1234567808-2025-12">

  <!-- HEADER: Mükellef ve dönem bilgileri -->
  <Header>
    <TaxPayer>
      <VKN>1234567808</VKN>
      <Title>ABC İmalat Sanayi ve Ticaret A.Ş.</Title>
      <Branch>MERKEZ</Branch>
    </TaxPayer>

    <Period year="2025">
      <From>2025-01-01</From>
      <To>2025-12-31</To>
    </Period>

    <!-- Açılış/Kapanış onayları (tarihsel tutarlılık SCH ile kontrol edilebilir) -->
    <Approval>
      <Opening date="2025-01-01" time="09:00:00"/>
      <Closing date="2025-12-31" time="23:59:59"/>
    </Approval>

    <DocumentInfo>
      <CreateDate>2026-01-10</CreateDate>
      <Software>NES Entegrasyon Suite</Software>
      <Version>"Envanter-1.0"</Version>
    </DocumentInfo>
  </Header>

  <!-- LINES: Envanter kalemleri (temsilî) -->
  <Lines>
    <Line id="L-0001">
      <Item>
        <Code>HMD-001</Code>
        <Name>Hammadde A</Name>
        <Category>Hammadde</Category>
        <AccountRef>150.01</AccountRef>
      </Item>
      <Measurement>
        <Quantity>1200</Quantity>
        <Unit>KG</Unit>
        <CountDate>2025-12-30</CountDate>
      </Measurement>
      <Valuation method="WeightedAverage">
        <UnitPrice currency="TRY">45.20</UnitPrice>
        <Total currency="TRY">54240.00</Total>
      </Valuation>
      <Notes>Sayım: OSB 1 No’lu depo.</Notes>
    </Line>

    <Line id="L-0002">
      <Item>
        <Code>MLM-010</Code>
        <Name>Mamul X</Name>
        <Category>Mamul</Category>
        <AccountRef>152.00</AccountRef>
      </Item>
      <Measurement>
        <Quantity>350</Quantity>
        <Unit>ADET</Unit>
        <CountDate>2025-12-30</CountDate>
      </Measurement>
      <Valuation method="FIFO">
        <UnitPrice currency="TRY">220.00</UnitPrice>
        <Total currency="TRY">77000.00</Total>
      </Valuation>
    </Line>
  </Lines>

  <!-- Özet & Kontrol: Toplam satır, toplam tutar vb. (temsilî) -->
  <Summary>
    <LineCount>2</LineCount>
    <TotalAmount currency="TRY">131240.00</TotalAmount>
  </Summary>

  <!-- İmza/Hash: Defter dosyası tarafı (beratın XAdES/DSIG kısmı ayrı süreçte üretilir) -->
  <Integrity>
    <Hash algorithm="SHA-256">BASE64-DIGEST==</Hash>
    <GeneratedAt>2026-01-10T10:12:45Z</GeneratedAt>
  </Integrity>

</InventoryLedger>
Not: Yukarıdaki örnek, görselleştirme ve entegrasyon anlatımı için hazırlanmıştır. Şema (XSD) ve kurallar (SCH) farklı isim/yerleşim zorunlulukları içerebilir; yayına çıkmadan önce paket dosyalarındaki zorunlu alanlar ve iş kurallarıyla doğrulama yapılmalıdır.
Berat – XAdES/DSIG Özet Akışı

e-Envanter Defteri Beratı – temsilî imzalı XML

Aşağıdaki örnek, DSIG + XAdES imza yapısını ve özet zinciri akışını göstermek içindir. Gerçek şema ve zorunluluklar için resmî pakete bakınız.

<!-- Temsilî e-Envanter Berat (örnek). Şema ve isimler pakete göre değişebilir. -->
<envanterBerat xmlns="urn:tr:gib:e-defter:envanter:berat"
               xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#"
               xmlns:xades="http://uri.etsi.org/01903/v1.3.2#"
               version="1.0">

  <!-- Berat üst bilgileri -->
  <header>
    <defterId>EINV-1234567808-2025-12</defterId>
    <vkn>1234567808</vkn>
    <periodYear>2025</periodYear>
    <fromDate>2025-01-01</fromDate>
    <toDate>2025-12-31</toDate>
    <ledgerHash alg="SHA-256">BASE64-LEDGER-DIGEST==</ledgerHash>
    <generatedAt>2026-01-10T10:12:45Z</generatedAt>
  </header>

  <!-- DSIG: İmza bloğu -->
  <ds:Signature Id="SIG-1">
    <ds:SignedInfo>
      <ds:CanonicalizationMethod Algorithm="http://www.w3.org/TR/2001/REC-xml-c14n-20010315"/>
      <ds:SignatureMethod Algorithm="http://www.w3.org/2001/04/xmldsig-more#rsa-sha256"/>

      <!-- Referans #1: Berat gövdesi (İçerik özeti) -->
      <ds:Reference URI="" Type="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#Object">
        <ds:Transforms>
          <ds:Transform Algorithm="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#enveloped-signature"/>
        </ds:Transforms>
        <ds:DigestMethod Algorithm="http://www.w3.org/2001/04/xmlenc#sha256"/>
        <ds:DigestValue>BASE64-BERAT-DIGEST==</ds:DigestValue>
      </ds:Reference>

      <!-- Referans #2: XAdES SignedProperties (Qualifying Properties) -->
      <ds:Reference Type="http://uri.etsi.org/01903#SignedProperties"
                    URI="#xades-props">
        <ds:DigestMethod Algorithm="http://www.w3.org/2001/04/xmlenc#sha256"/>
        <ds:DigestValue>BASE64-PROPS-DIGEST==</ds:DigestValue>
      </ds:Reference>
    </ds:SignedInfo>

    <ds:SignatureValue>BASE64-SIGNATURE==</ds:SignatureValue>

    <!-- İmzalayan sertifika bilgisi -->
    <ds:KeyInfo>
      <ds:X509Data>
        <ds:X509Certificate>MIIF…BASE64-CERT…==</ds:X509Certificate>
      </ds:X509Data>
    </ds:KeyInfo>

    <!-- XAdES: Nitelikli özellikler (SignedProperties) -->
    <ds:Object>
      <xades:QualifyingProperties Target="#SIG-1">
        <xades:SignedProperties Id="xades-props">
          <xades:SignedSignatureProperties>
            <xades:SigningTime>2026-01-10T10:12:50Z</xades:SigningTime>
            <xades:SigningCertificate>
              <xades:Cert>
                <xades:CertDigest>
                  <ds:DigestMethod Algorithm="http://www.w3.org/2001/04/xmlenc#sha256"/>
                  <ds:DigestValue>BASE64-CERT-DIGEST==</ds:DigestValue>
                </xades:CertDigest>
              </xades:Cert>
            </xades:SigningCertificate>
          </xades:SignedSignatureProperties>
          <xades:SignedDataObjectProperties>
            <xades:DataObjectFormat>
              <xades:Description>e-Envanter Berat İçeriği</xades:Description>
            </xades:DataObjectFormat>
          </xades:SignedDataObjectProperties>
        </xades:SignedProperties>

        <!-- (Opsiyonel) İmza zaman damgası / timestamp -->
        <xades:UnsignedProperties>
          <xades:UnsignedSignatureProperties>
            <xades:SignatureTimeStamp>
              <xades:EncapsulatedTimeStamp>BASE64-TST==</xades:EncapsulatedTimeStamp>
            </xades:SignatureTimeStamp>
          </xades:UnsignedSignatureProperties>
        </xades:UnsignedProperties>
      </xades:QualifyingProperties>
    </ds:Object>
  </ds:Signature>

</envanterBerat>
Not: Bu örnek, görselleştirme ve akış anlatımı için hazırlanmıştır. Yayına çıkmadan önce; şema (XSD), iş kuralları (SCH) ve XAdES/DSIG gereklilikleri ile berat–defter hash eşleşmesi mutlaka otomatik testlerle doğrulanmalıdır.

SSS – e-Envanter Defteri Sıkça Sorulan Sorular

Teknik paket, şema ve doğrulama akışına dair en çok sorulan başlıklar. Aşağıdaki sorulara tıklayarak detayları açabilirsiniz.

Envanter Defteri için e-Defter kullanımı başladı mı?

Evet, teknik açıdan fiilen mümkün. 26.09.2025 tarihli GİB duyurusuyla teknik paket (kılavuz, XSD, SCH, XSLT, örnekler) yayınlandı. Hukuki çerçeve, Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1) değişiklikleriyle desteklenir.

e-Envanter Defteri zorunlu mu, yoksa ihtiyari mi?

İhtiyari. Duyuru zorunluluk getirmiyor. GİB ileride sektör/ölçek kriterleriyle zorunluluk tanımlayabilir; teknik altyapınızı şimdiden hazırlamanız önerilir.

e-Envanter Defteri için hangi teknik dosyalar gerekiyor?

Kılavuz + XSD + SCH + XSLT + örnek XML. Özellikle edefter.xsd / edefter_ek.xsd, XBRL-GL şemaları (gl-bus, gl-cor, gl-muc…), envanter_defter.sch / envanter_berat.sch ve envanter.xslt temel bileşenlerdir.

e-Envanter Defteri açılış/kapanış onayları nasıl ele alınmalı?

Dönem bazında ve gün odaklı. Opening / Closing onaylarının dönem aralığıyla tutarlılığı şematron (SCH) kurallarıyla doğrulanmalı; akış otomasyona bağlanmalıdır.

Berat imzası ve doğrulama süreci nasıl işler?

XMLDSIG + XAdES zinciri kullanılır. Defter dosyasının özeti berata taşınır; imza ve (varsa) zaman damgası ile bütünlük sağlanır. Yayına çıkmadan önce hash ve referansların otomatik testleri koşulmalıdır.

e-Envanter Defterini sadece XSD ile doğrulamak yeterli mi?

Hayır. XSD yapısal doğrulama sağlar; iş kuralları için Schematron (SCH) zorunludur. CI/CD hattında XSD + SCH birlikte “build-fail” koşulu olmalıdır.

Envanter Defterinin elektronik olarak kullanılabileceğine dair resmî referans neresi?

GİB Duyuruları (26.09.2025 paketi) ve Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1). Duyuruda paket yayınlandığı belirtilir; “başlangıç tarihi” ibaresi verilmez.

Not: Bu SSS, GİB’in yayımladığı teknik paket ve Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1) çerçevesine dayanır. Zorunluluk/başlangıç tarihi gibi uygulama kararları ayrıca duyurulabilir; güncellemeleri takip etmek gerekir.

Kaynaklar

GİB tarafından yayımlanan resmi e-Envanter Defteri kılavuz ve paket bağlantıları:

e-Envanter Defteri için Hazır mısınız?

GİB tarafından yayınlanan teknik paket ile birlikte, e-Envanter Defteri artık uygulamaya alınabilir durumda. Süreçlerinizi dijital, güvenilir ve mevzuata tam uyumlu şekilde yönetmek için NES yanınızda.

Sizi Arayalım API Entegrasyonu